Kalıcılık (Permanence)
Karbon depolamasının kalıcılığı — emisyon azaltımlarının veya giderimlerinin geri dönüş olmaksızın zamanla devam edip etmeyeceği.
Kapsam 1 Emisyonları (Scope 1 Emissions)
Kuruluş tarafından doğrudan sahip olunan veya kontrol edilen kaynaklardan kaynaklanan sera gazı emisyonları.
Kapsam 2 Emisyonları (Scope 2 Emissions)
Kuruluş tarafından tüketilen satın alınmış elektrik, buhar, ısıtma veya soğutma üretiminden kaynaklanan dolaylı emisyonlar.
Kapsam 3 Emisyonları (Scope 3 Emissions)
Kuruluşun değer zincirinde yukarı veya aşağı yönde meydana gelen, Kapsam 2 dışındaki diğer tüm dolaylı emisyonlar.
Karbonsuzlaştırma (Decarbonisation)
Enerji sistemlerinden, endüstrilerden ve diğer sektörlerden karbondioksit emisyonlarını, genellikle temiz teknolojiler ve yenilenebilir enerji kaynakları aracılığıyla azaltma veya ortadan kaldırma süreci.
Karbon Ayak İzi (Carbon Footprint)
Bir birey, kuruluş, etkinlik veya ürün tarafından doğrudan veya dolaylı olarak yayılan toplam sera gazı miktarı, CO₂e cinsinden ifade edilir. Enerji kullanımı, ulaşım, imalat ve daha fazlasından kaynaklanan emisyonları kapsar.
Karbon Bütçesi (Carbon Budget)
Küresel sıcaklık eşiğini (örneğin, sanayi öncesi seviyelerin 1,5°C veya 2°C üzerinde) aşmamak için belirli bir zaman diliminde izin verilen maksimum CO₂ emisyon miktarı.
Karbon Çiftçiliği (Carbon Farming)
Toprakların ve bitki örtüsünün karbonu yakalama ve depolama yeteneğini artıran bir tarım yaklaşımı. Teknikler arasında örtü bitkileri, azaltılmış toprak işleme ve tarımsal ormancılık bulunur.
Karbon Dengeleme (Carbon Offsetting)
Başka bir yerde atmosfere salınan bir ton sera gazı emisyonunu telafi etmek için bir karbon kredisi satın alma ve bu birimi iptal etme veya geçersiz kılma eylemi. Konu dengelendiğinde, konuyla ilişkili azaltılmamış emisyonlar, iptal edilen veya geçersiz kılınan karbon kredisi miktarına eşittir.
Karbondioksit Eşdeğeri (Carbon Dioxide Equivalent(CO₂e))
Karbon ayak izlerini ölçmek için standart bir birim. Farklı sera gazlarının etkisini, aynı ısınma etkisini yaratacak CO₂ miktarı cinsinden ifade eder.
Karbon Fiyatlandırması (Carbon Pricing)
Karbon vergileri veya piyasa mekanizmaları (cap-and-trade) aracılığıyla emisyonları azaltmak için ekonomik teşvikler sağlayarak karbon emisyonlarını kontrol etmeye yönelik piyasa tabanlı bir yaklaşım.
Karbon Kaçağı (Carbon Leakage)
Bir ülkede veya sektördeki emisyon azaltımlarının, genellikle kirletici endüstrilerin daha az düzenlenmiş bölgelere taşınması nedeniyle başka yerlerdeki artışlarla dengelenmesi fenomeni.
Karbon Kredisi (Carbon Credit)
Bir metrik ton karbondioksitin veya diğer sera gazlarındaki eşdeğerinin giderimini veya önlenmesini temsil eden, alınıp satılabilir bir sertifika veya izin.
Karbon Nötrlüğü (Carbon Neutrality)
Karbon salımı ile atmosferden karbon emilimi veya giderimi arasında bir denge sağlamak, genellikle dengeleme veya giderimler yoluyla.
Karbon Piyasası (Carbon Market)
Ülkelerin, şirketlerin veya bireylerin sera gazı emisyon birimlerini alıp satabildiği bir ticaret sistemi. Hem uyum piyasalarını hem de gönüllü piyasaları içerir.
Karbon Yakalama ve Depolama (Carbon Capture and Storage(CCS))
Enerji santralleri ve endüstriyel süreçler gibi kaynaklardan CO₂ emisyonlarını yakalayarak CO₂'nin atmosfere girmesini önleyen bir teknoloji. Yakalanan CO₂ daha sonra jeolojik oluşumlarda yer altına taşınır ve depolanır.
Karbon Yakalama ve Kullanma (Carbon Capture and Utilization(CCU))
Genellikle endüstriyel süreçlerden, enerji üretiminden veya doğrudan havadan karbondioksit (CO₂) yakalayan ve onu kalıcı olarak yer altına depolamak yerine faydalı ürünlere dönüştüren veya bir kaynak olarak kullanan teknolojiler.
Karbon Yakalama, Kullanma ve Depolama (Carbon Capture and Storage(CCUS))
Enerji santralleri, endüstriyel tesisler gibi kaynaklardan veya doğrudan atmosferden karbondioksit (CO₂) emisyonlarını yakalamak ve daha sonra yakalanan CO₂'yi çeşitli ürünlerde veya süreçlerde kullanmak ya da atmosfere salınımını önlemek için kalıcı olarak yer altında depolamak üzere tasarlanmış teknolojiler.
Karbon Yakalama ve Depolama ile Biyoenerji (Bioenergy with Carbon Capture and Storage (BECCS))
Negatif emisyonlar elde etmek için biyokütle enerji üretimini karbon yakalama ile birleştirir.
Karbon Yoğunluğu (Carbon Intensity)
Çıktı veya aktivite birimi başına (örneğin, kWh elektrik başına, GSYİH doları başına) yayılan karbon (CO₂) miktarı. Daha düşük karbon yoğunluğu, daha iklim dostu üretimi gösterir.
Karbon Yutağı (Carbon Sink)
Belirsiz bir süre boyunca karbon içeren kimyasal bileşikleri biriktiren ve depolayan doğal veya yapay rezervuar.
Kayıp ve Zarar (Loss and Damage)
UNFCCC kapsamında müzakere edilen, geri döndürülemez iklim zararları için tazminat.
Kayıt Sistemi (Registry)
Karbon kredileri ve işlemlerinin, benzersiz bir tanımlayıcı aracılığıyla yasal unvan atamak için kullanılan ve eşdeğer miktarda sera gazı emisyonunu dengelemek üzere satıldığında kredilerin iptal edildiği (geçersiz kılındığı) bir veritabanıdır.
Kredilendirme Süresi (Crediting Period)
Bir karbon ofset projesinin karbon kredisi oluşturmasına izin verilen süre. Proje türüne ve metodolojisine bağlı olarak genellikle 7 ila 30 yıl arasında değişir.
Kuraklık Atlası (Drought Atlas)
Kuraklık risklerinin enerji, tarım, nehir taşımacılığı ve uluslararası ticaret gibi sektörler arasında nasıl birbirine bağlı olduğunu ve eşitsizlikleri ve çatışmaları körükleyerek, halk sağlığını tehdit ederek nasıl domino etkisi yaratabileceğini gösteren tarihsel veri kümeleri.
Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) (Corporate Social Responsibility (CSR))
Tüm paydaşlar için ekonomik, sosyal ve çevresel faydalar sağlayarak sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan bir iş yaklaşımı.
Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması (Corporate Sustainability Reporting)
Şirketler tarafından iklim riskleri ve karbon ayak izi metrikleri dahil olmak üzere çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performansının açıklanması.
Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD))
Şirketlerin ESG etkileri ve performansları hakkındaki bilgileri açıklama gerekliliklerini önemli ölçüde genişleten ve güçlendiren bir Avrupa Birliği (AB) mevzuatı.
Küresel Durum Değerlendirmesi (Global Stocktake)
Paris Anlaşması hedeflerine yönelik kolektif ilerlemeyi değerlendirmek için her 5 yılda bir gerçekleşen bir UNFCCC süreci.
Kyoto Mekanizmaları
Kyoto Mekanizmaları, sanayileşmiş ülkeleri yasal olarak bağlayıcı emisyon azaltımlarına taahhüt eden ilk uluslararası antlaşma olan Kyoto Protokolü (1997) kapsamında, ülkelerin sera gazı (GHG) emisyon azaltım hedeflerini maliyet etkin bir şekilde karşılamalarına yardımcı olmak için tasarlanmış bir dizi mekanizmadır. Kyoto Mekanizmaları şunları içerir: Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM), Ortak Uygulama (JI) ve Uluslararası Emisyon Ticareti (IET).
